Η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ,έχει δηλώσει επανειλημμένα,ότι:
«Tο Kτηματολόγιο στην Ελλάδα δεν βρίσκεται στην κατάσταση που θα έπρεπε» και έχει ζητήσει επιτάχυνση του έργου,από τους αρμόδιους έλληνες υπουργούς.Το Μνημόνιο προβλέπει την ολοκλήρωση του κτηματολογίου,σε όλη τη χώρα μέχρι το 2020.

Ο ευρωπαίος επίτροπος-αρμόδιος για την Περιφερειακή Πολιτική και τη Διακυβερνητική Διάσκεψη, αναφέρθηκε στη διαδικασία που έχουν κινήσει οι Υπηρεσίες της Επιτροπής για το Εθνικό Κτηματολόγιο, καθώς όπως είπε, «δεν υπήρξε διαφάνεια» στην υλοποίηση του έργου και θεωρεί ότι σημαντικό μέρος των πιστώσεων που διατέθηκαν για το συγκεκριμένο έργο πρέπει να επιστραφεί στον προϋπολογισμό της ευρωπαϊκής ένωσης.

Πολύ σοβαρός κίνδυνος να επιβληθεί στο προσεχές διάστημα στη χώρα πρόστιμο δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η απειλή του προστίμου αφορά, κατ’ αρχήν, τη μη συμμόρφωση σε απόφαση Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2011, σχετικά με πολύκροτη υπόθεση σκανδάλου σχετιζόμενου με παράνομες κτηματογραφήσεις επί μια δεκαετία προς όφελος συγκεκριμένης μελετητικής εταιρείας .

Το 1996 το ΠΕΧΩΔΕ ανακοίνωνε την έναρξη της κατάρτισης του εθνικού κτηματολογίου, το είχε χαρακτηρίσει ως το μεγαλύτερο από τα μεγάλα έργα. Με έμφαση, μάλιστα, είχε τονίσει ότι από όλες τις χώρες της Ευρώπης μόνον η Ελλάδα και η Αλβανία δεν είχαν κτηματολόγιο…

Σχεδόν 21 χρόνια μετά, η Ελλάδα μπορεί να υπερηφανεύεται ότι είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που δεν έχει κτηματολόγιο, αφού η Αλβανία το ολοκλήρωσε, και μάλιστα μέσα σε τρία χρόνια.Σε καμία περίπτωση δεν ευθύνονται οι υπάλληλοι του Κτηματολογίου,οι οποίοι καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες,αλλά οι αρμόδιοι υπουργοί.

Με το νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση,προβλέπεται η συγχώνευση όλων των κτηματολογικών γραφείων και υποθηκοφυλακείων της χώρας,σε έναν ενιαίο φορέα δημοσίου δικαίου,υπό την εποπτεία του υπουργείου Περιβάλλοντος και η ολοκλήρωση του κτηματολογίου μέχρι το 2020.

Με το σχέδιο νόμου συστήνεται ένας ενιαίος φορέας, ο «Οργανισμός Εθνικού Κτηματολογίου», ο οποίος θα αναλάβει την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης της χώρας έως το 2020. Tις δομικές αλλαγές συμπληρώνουν η δημιουργία κυβερνητικής επιτροπής που θα εποπτεύσει την πορεία του Κτηματολογίου .

Στο νέο οργανισμό προβλέπεται να μεταφερθούν όσοι εργάζονται σήμερα στα υποθηκοφυλάκων και στην εταιρεία Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση.

Η μετάβαση θα γίνει εντός διετίας ουσιαστικά θα κλείσουν τα 394 υποθηκοφυλακεία που λειτουργούν σήμερα και πλέον θα υπάρχει μια κεντρική υπηρεσία με 17 κτηματολογικά γραφεία και 69 υποκαταστήματα τα οποία θα έχει ο νέος οργανισμός.

Τι αλλάζει στα τέλη:

Για την εγγραφή σε βιβλία των πράξεων τα τέλη καθορίζονται ως εξής:

α) αγοραπωλησίας, β) ανταλλαγής, γ) διανομής, δ) εισφοράς ακινήτου σε εταιρεία, ε) περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης, στ) δικαστικής απόφασης με την οποία αναγνωρίζεται η κυριότητα λόγω έκτακτης χρησικτησίας,

ζ) μίσθωσης κατά το άρθρο 618 ΑΚ, χρονομεριστικής μίσθωσης και χρηματοδοτικής μίσθωσης, καταβάλλεται πάγιο τέλος τριών ευρώ (3 €).

Για την εγγραφή των παρακάτω πράξεων στα βιβλία καταβάλλεται τέλος, ως εξής:

Αναλογικό τέλος ίσο με ποσοστό πέντε χιλιοστά (5 ‰) επί της αξίας του ακινήτου ή του δικαιώματος ή του ύψους του μισθώματος, για την εγγραφή των πράξεων:

αα) αγοραπωλησίας, ββ) ανταλλαγής, γγ) διανομής, δδ) εισφοράς ακινήτου σε εταιρεία, εε) περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης, στστ) δικαστικής απόφασης με την οποία αναγνωρίζεται η κυριότητα λόγω έκτακτης χρησικτησίας, ζζ) μίσθωσης κατ’ άρθρο 618 ΑΚ., χρονομεριστικής μίσθωσης και χρηματοδοτικής μίσθωσης.
β) Αναλογικό τέλος ίσο με ποσοστό οκτώ χιλιοστά (8 ‰) επί της αξίας του ακινήτου ή του δικαιώματος, για την εγγραφή των πράξεων: αα) προικοσυμφώνου ή γονικής παροχής, ββ) δωρεάς εν ζωή ή αιτία θανάτου,

γγ) σύστασης πραγματικής δουλείας, δδ) υποθήκης, εε) προσημείωσης υποθήκης, στστ) κατάσχεσης αναγκαστικής ή συντηρητικής ή με επιταγή, ζζ) αναγγελίας απαίτησης που επέχει θέση κατάσχεσης, ηη) δήλωσης συνέχισης πλειστηριασμού, θθ) δικαστικής μεσεγγύησης, ιι) έκθεσης περιγραφής και εκτίμησης ακινήτου, ιαια) δημοσίευσης του ν. 2844/2000 (Α’ 220).

Πάγιο τέλος 20 ευρώ, «για την εγγραφή κάθε πράξης από τις αναφερόμενες στις περιπτώσεις α’ και β’ της παρούσας παραγράφου».

Για τις εγγραφές που διενεργούνται στο κτηματολογικό βιβλίο του άρθρου 10 του ν. 2664/1998, το ποσοστό που ορίζεται για τον προσδιορισμό του αναλογικού τέλους στις περιπτώσεις α’ και β’, της παρούσας παραγράφου, προσαυξάνεται κατά ποσοστό 1‰ επί της αξίας του ακινήτου ή του δικαιώματος ή του μισθώματος, αντίστοιχα.

Για τη χορήγηση πιστοποιητικού από τα βιβλίακαταβάλλεται πάγιο τέλος 9,50 €. Οταν με την ίδια αίτηση χορηγούνται περισσότερα του ενός πιστοποιητικά για τον ίδιο τίτλο, καταβάλλεται πάγιο τέλος 6,50 € για κάθε, επιπλέον του ενός, πιστοποιητικό. Οταν το πιστοποιητικό χορηγείται με την υποβολή αίτησης για εγγραφή πράξης, καταβάλλεται πάγιο τέλος 6,50 €, για κάθε πιστοποιητικό.

Για τη χορήγηση αντιγράφου στοιχείου από το αρχείο του Κτηματολογικού Γραφείου ή του Υποκαταστήματός του καταβάλλεται πάγιο τέλος 9,50 €. Το τέλος του προηγούμενου εδαφίου προσαυξάνεται κατά 4,50 € για κάθε, επιπλέον του ενός, φύλλο του χορηγούμενου αντιγράφου. Το τέλος του πρώτου εδαφίου προσαυξάνεται κατά 6,50 €, όταν χορηγείται αντίγραφο πράξης από τα βιβλία μεταγραφών.

Για τη χορήγηση αποσπάσματος κτηματολογικού διαγράμματος και κτηματογραφικού διαγράμματος, καταβάλλεται πάγιο τέλος 15 € ή 33 €, αντίστοιχα.

Ο ενιαίος φορέας, που θα αναλάβει το κρίσιμο για τη χώρα αναπτυξιακό έργο, θα είναι μετεξέλιξη της Ανώνυμης Εταιρίας, θα έχει δημόσιο χαρακτήρα . Ο νέος φορέας θα βρίσκεται στην εποπτεία του υπουργείου περιβάλλοντος και θα προκύψει από τη συγχώνευση των υφιστάμενων Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογικών Γραφείων.
Ο νέος Οργανισμός θα έχει την επωνυμία Οργανισμός Εθνικού Κτηματολογίου (ΟΕΚΤ) και για τις ανάγκες παρουσίας του στο εξωτερικό την ονομασία Hellenic Cadastre και θα διοικείται από τη σημερινή διοίκηση της ΕΚΧΑ (μεταβατικές διατάξεις). Κατά την έναρξη εφαρμογής του νόμου ο πρόεδρος και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΧΑ προσαυξημένα κατά δύο αποτελούν το Δ.Σ. του Οργανισμού.

Η διευθύνουσα σύμβουλος της ΕΚΧΑ καταλαμβάνει αυτοδικαίως τη θέση του γενικού διευθυντή του Οργανισμού. Έπειτα από τη μεταβατική περίοδο, που πάντως δεν ορίζεται χρονικά, το Διοικητικό Συμβούλιο θα αποτελείται από επτά μέλη, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και ο γενικός διευθυντής.

Τα μέλη του Δ.Σ επιλέγονται και διορίζονται με απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος. Δύο από τα μέλη, στα οποία δεν περιλαμβάνονται ο γενικός διευθυντής και ο πρόεδρος, επιλέγονται από τον υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η θητεία των μελών του Δ.Σ. είναι τετραετής και μπορεί να ανανεώνεται μία φορά.

Συστήνονται 16 Κτηματολογικά Γραφεία, τα οποία πλαισιώνονται και από υποκαταστήματα: Κτηματολογικό Γραφείο Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης με έδρα την Κομοτηνή, Θεσσαλονίκης με έδρα τη Θεσσαλονίκη, Κεντρικής Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη, Δυτικής Μακεδονίας με έδρα την Κοζάνη, Ηπείρου με έδρα τα Ιωάννινα, Θεσσαλίας με έδρα τη Λάρισα, Δυτικής Ελλάδας με έδρα την Πάτρα, Στερεάς Ελλάδας με έδρα τη Λαμία, Αθηνών με έδρα την Αθήνα, Αττικής με έδρα το Κορωπί, Πειραιώς και Νήσων με έδρα τον Πειραιά, Πελοποννήσου με έδρα την Τρίπολη, Βορείου Αιγαίου με έδρα τη Μυτιλήνη, Νοτίου Αιγαίου με έδρα την Ερμούπολη, Κρήτης με έδρα το Ηράκλειο και Κτηματολογικό Γραφείο Δωδεκανήσου με έδρα τη Ρόδο.
Στην Ιταλία η «συνένωση» κτηματολογίου και υποθηκοφυλακείων ολοκληρώθηκε το 1991. Στην Ολλανδία η μετάβαση στο νέο ψηφιακό κτηματολόγιο ολοκληρώθηκε το 1985, στη Σουηδία το 1995, στη Βουλγαρία το 2009, στην Πολωνία το 2010. Η Ελλάδα καλείται να παρουσιάσει ένα σχέδιο για τη συνένωση Κτηματολογίου και υποθηκοφυλακείων, με μια βασική διαφορά: είναι η μόνη από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης η οποία δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει την κτηματογράφηση.

Η ιστορία του κτηματολογίου στη χώρα μας ξεκινάει το 1995. Μέχρι τότε, ήδη από την εποχή του Οθωνα (1836), είχαν γίνει ορισμένες αποτυχημένες προσπάθειες. Αλλες εστίαζαν στην καταγραφή των ιδιοκτησιών στις πόλεις (1923), άλλες στον αγροτικό χώρο (1939), άλλες στα δάση (1976), χωρίς η προσπάθεια να ολοκληρώνεται. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, μόνο δύο περιοχές στη χώρα είχαν Κτηματολόγιο: από το 1923 ένα τμήμα της Καλλιθέας και του Παλαιού Φαλήρου (το λεγόμενο «Γραφείο Πρωτευούσης»), που έγινε πιλοτικά, αλλά… έμεινε εκεί. Και από το 1930 η Ρόδος, η Κως και το Λακκί της Λέρου, που κτηματογραφήθηκαν κατά την ιταλική κατοχή.

Το 1930 οι Ιταλοί κατήρτισαν Κτηματολόγιο στα Δωδεκάνησα, το οποίο και υφίσταται ακόμα.Το Κτηματολόγιο Ρόδου δημιουργήθηκε επί Ιταλικής κατοχής μεταξύ των ετών 1912 έως 1933 μαζί με τα Κτηματολόγια Κω και Λέρου .Η λειτουργία του στηρίχτηκε στο Κτηματολογικό Κανονισμό, που κυρώθηκε το 1929 με το ιταλικό κυβερνητικό διάταγμα 132/1929 του τότε Ιταλού Κυβερνήτη των Δωδεκανήσων Mario Lago , το οποίο διατήρησε σε ισχύ πολλές από τις διατάξεις του οθωμανικού δικαίου περί ακίνητης ιδιοκτησίας.

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης
Δικηγόρος Αθηνών